Wykłady wygłoszone w dniu 6.03.2007  na Uniwersytecie Palackiego w Ołomuńcu

 w ramach realizacji programu Sokrates - Erasmus

 

 

Uczelnia macierzysta : Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa ( PL NYSA 01 )

http://www.pwsz.nysa.pl/index.php 

http://www.pwszn.webpark.pl/Pielegniarstwo.htm  

   
 Uczelnia zagraniczna:  (z kodem Erasmusa): Univerzita Palackego v Olomouci (CZ OLOMUC 01) 
Department of Nursing and Midwifery - Faculty of Medicine and Dentistry

http://serverl.upol.cz/utpo/eng/index.htm 

Gospodarzami pobytu naukowego były panie .: 

 

prof. dr hab. Jana Mareczkowa i

 

prof. dr hab. Jana Kutnohorska

Spis treści niniejszej witryny  Internetowej .: 

1. Medycyna holistyczna - uzasadnienie metafizyczne ( Holistic medicine - metaphysical rationale ) - autor referatu .: Andrzej Brodziak

2. ... wkrótce będą dostępne tu jeszcze inne teksty .. - witryna będzie uzupełniona .. ( 30.11.2007 )

ad.1 Medycyna holistyczna - uzasadnienie metafizyczne.
         ( Holistic medicine - metaphysical rationale )  
         Andrzej Brodziak

Summary  

The authors  discuss  as  introduction  to the article  the notion of the holistic medicine and compare it with another  names of integrative medicine. They  remember  the essence of the holistic approach in the medicine. They try also  to explain why, in practice, this approach is not adapted usually. One of  reasons, according to them,  is  the big challenge   to  the knowledge of  adepts of  medical professions. Another reason is still   abidance of Cartesian postulates. The authors review then  another metaphysical theories  and  specify prerequisites  coming out from these concepts, which tilt  toward  recognition and  usage  of the holistic approach.    

Streszczenie  

Na wstępie autorzy pracy omawiają pojęcie medycyny holistycznej i zestawiają  je z innymi  nazwami  medycyny integrującej.  Wyjaśniają  następnie na czym polega istota  holistycznegopodejścia w medycynie. Próbują oni także wyjaśnić dlaczego,  w praktyce,  podejście to nie jest stosowane zbyt często. Upatrują oni przyczyny tego nie tylko w znacznych wymaganiach praktycznej medycyny holistycznej  wobec adeptów zawodów medycznych, ale i także w kontynuowaniu  przestrzegania metafizycznych  postulatów Kartezjusza. Autorzy dokonują następnie przeglądu innych teorii metafizycznych,  oraz wyliczają   przesłanki wynikające z tych konceptów, skłaniające  do uznania i stosowania podejścia holistycznego. 

   

Co oznacza pojęcie " medycyna holistyczna "

   

 

 

Rysunek pobrano z witryny Pobrano z witryny http://www.harmonycenters.com/

Medycyna holistyczna jest terminem stosowanym często zamiennie z pojęciami medycyny alternatywnej lub medycyny komplementarnej. Takie utożsamianie tych pojęć jest jednak mylne. Tzw. holistyczne podejście diagnostyczne i terapeutyczne jest podjęciem kompletnych (całościowych) działań, takich aby uwzględnić nie tylko stan narządów wewnętrznych, ale i stan psychiczny i duchowy pacjenta oraz wpływ środowiska zewnętrznego.    

 

Aby uwypuklić różnicę pomiędzy owym podejściem holistycznym, a niekonwencjonalnymi praktykami medycznymi należy przypomnieć, że:

·  medycyna alternatywna ( Alternative medicine ) - z definicji - sprowadza się do stosowania technik, które nie są uznawane przez oficjalną medycynę uniwersytecką.

 ·  medycyna komplementarna ( Complementary medicine ) natomiast obejmuje techniki, które proponuje się stosować łącznie z metodami diagnostycznymi i terapeutycznymi

     medycyny oficjalnej.  

·  Wyróżnia się także anglosaski termin medycyny komplementarnej i alternatywnej  ( complementary and alternative medicine - CAM ) . 

 

W Stanach Zjednoczonych istniejący przy tzw. National Institute of Health [[1]] tzw. National Center for Complementary and Alternative Medicine  wyróżnia jeszcze ponadto tzw. ·  medycynę integrującą - (integrative medicine). Znaczenie tego terminu jest zbliżone do pojęcia medycyny holistycznej. 

 

Medycyna holistyczna, nie negując najczęstszych przyczyn chorób jakimi są infekcje, urazy i predyspozycje genetyczne, stara się uwzględnić wpływ środowiska oraz uwarunkowania psychologiczne (psychologia kliniczna). Tak więc również tzw.·  medycyna psychosomatyczna, jest więc podzbiorem działań medycyny holistycznej. Z kolei podzbiorem medycyny psychosomatycznej jest tzw. ·  medycyna behawioralna, która ogranicza swoje zainteresowania jedynie do chorób wywołanych "niezdrowymi" (patogennymi) wzorcami zachowania, takimi jak przekarmianie się, nadużywanie alkoholu, czy też życie w warunkach znacznego stresu Dla medycyny psychosomatycznej i behawioralniej niezbędną wiedzą uzupełniającą jest tzw. psychologia kliniczna. 

 

Należy jednak zauważyć, iż uniwersytecka psychologia kliniczna interesuje się głównie zaburzeniami emocjonalnymi w dzieciństwie, konfliktami z partnerem, lecz nie zajmuje się sferą religijności człowieka. Podejście holistyczne nie odżegnuje się od rozpatrywania duchowości (spirytualności) człowieka. Nowy kierunek tzw. poradnictwa filozoficznego jest więc także częścią medycyny holistycznej. Zakłada się, że dla samopoczucia i zdrowia ważne jest poczucie sensu, ogólniej tzw. koherencji w odróżnieniu od tzw. " deficytu sensu ", który predysponuje do przewlekłego przygnębienia (depresji). 

Zwolennicy podejścia holistycznego podkreślają, że na organizm człowieka składają się nie tylko drobiny biochemiczne i biologiczna struktura komórek i tkanek, lecz także zjawiska elektryczne (vide EKG, EEG), magnetyczne (vide MEG) oraz emocje, osobowość, procesy poznawcze i przeżycia duchowe.  

Zasady lecznicze medycyny holistycznej zezwalają na stosowanie wszelkich metod, które nie są szkodliwe. Podejście holistyczne dopuszcza więc także stosowanie metod tzw. medycyny naturalnej. Istnienie tzw. efektu placebo wyjaśnia, dlaczego wiele metod, których skuteczności nie udowodniono, wg rygorów tzw. medycyny opartej na faktach [ evidence based medicine ] w praktyce są jednak odbierane jako pomocne.   

W zakresie oddziaływań na sferę psychiczną i duchową podejście holistyczne uwzględnia możliwości posługiwania się tzw. "pośrednimi formami psychoterapii", jakimi są zalecane scenariusze wizualizacji, tzw. biblioterapii , a nawet zalecenie oglądnięcia wybranych filmów, o ile terapeuta jest w stanie podjąć później z pacjentem dyskusję. W ramach holistycznej procedury terapeutycznej stosowane są rozmaite zabiegi fizykoterapeutyczne i uwzględniane są naturalne oddziaływania geofizyczne a nawet kulturowe ( pojęcie  " podróży terapeutycznych ").

Tak więc można zobrazować elementy uwzględniane przez medycynę holistyczną przy pomocy następującego schematu: 

W świetle medycyny holistycznej tzw. rozpoznanie lekarskie ( diagnoza ) dotyczy wielu elementów uwidocznionych na powyższym schemacie. Koncept medycyny holistycznej jest zgodny z systemowym i antropologicznym pojmowaniem istoty człowieczeństwa i człowieka. Rozpatrywane jest wręcz pochodzenie gatunku Homo sapies sapiens. Medycyna holistyczna uwzględnia fakt iż wszystkie procesy fizjologiczne są regulowane przez system nerwowy, układ hormonalny - endokrynny, cytokiny oraz układ immunologiczny. Sterowanie nadrzędne dla tych układów regulacyjnych jest wyznaczana między innymi poprzez szyszynkę, przysadkę mózgową, a wcześniej przed podwzgórze na które z kolei wpływa stan psychiczny pacjenta, który zależy z kolei od jego sytuacji życiowej pacjenta.  

 

Wydaje się, że jeśli chcieć wymienić lekarzy, którzy przeszli do historii medycyny, jako znane postacie reprezentujące podejście holistyczne to należałoby wspomnieć o Carl'u Gustawie Jungu i Julianie Aleksandrowiczu.

Warto podkreślić że koncept medycyny holistycznej jest ważny dla takich dziedzin i aktywności jak zdrowie publiczne, profilaktyka, promocja zdrowia  Źródło powyższego, wstępnego rozdziału referatu : http://pl.wikipedia.org/wiki/Medycyna_holistyczna  ( wpis do polskiej wersji Wikipedii był dokonany przez w/w autora całości referatu )  

 

Dlaczego warto rozważyć uzasadnienia dla stosowania holistycznego podejścia diagnostycznego i terapeutycznego 

wynikającego ze znanych teorii metafizycznych?  

  Doszukiwanie się uzasadnień  dla medycyny holistycznej wynikających z  konceptów metafizycznych nie byłoby potrzebne, gdyby nie fakt iż wielu lekarzy i pielęgniarek nie jest przekonanych do tzw. " podejścia holistycznego ".  

  Dlaczego tak jest ?  Wydaje się,  że  uwzględnianie zaleceń medycyny holistycznej jest trudne i kłopotliwe. Prócz wiedzy na temat anatomii, fizjologii, patologii, badań narządowych oraz  farmakologii trzeba umieć uwzględniać uwarunkowania psychologiczne, kulturowe, socjalne a nawet spirytualne. Jest to znaczne wyzwanie wobec adeptów zawodów medycznych.   

  Kierowanie się wytycznymi medycyny  holistycznego zależy jednak również   od wyznawanych poglądów filozoficznych, czyli od  poglądów o pochodzeniu  organizm żywych, ludzi,  świata i relacji  pomiędzy psychiką a  ciałem.   

   Dla rozwoju zapatrywań filozoficznych medyków znaczące było rozpowszechnienie się zapatrywań Kartezjusza (1). Jak wiadomo wyróżnił on dwa całkowicie odrębne światy, a mianowicie materię,   cechującą się rozciągłością  i  " bezwymiarowego " ducha. Co więcej uznał on iż organizm człowieka, jako obiekt  materialny jest rozpatrywany przez  lekarzy, natomiast sprawy psychiki, duchowości do lekarzy nie należą. Pogląd ten jest wyznawany nadal przez wielu lekarzy i także pielęgniarek.   

  Takie zapatrywania  filozoficzne prowadzą  do praktyk diagnostycznych i  terapeutycznych w trakcie których  traktuje się człowieka przedmiotowo, niejako "inżyniersko ". Działania  takie są  metodologicznie podobne do  działań do działań  np. mechanika  samochodowego usuwającego awarię, lub informatyka  naprawiającego komputer. Przy takim podejściu pacjent jest traktowany jako " maszyna mechaniczno - chemiczna ". Co prawda  znane jest lekarzom, że w organiźmie  człowieka  funkcjonuje  składowa elektryczna i magnetyczna  ( EKG, EEG, MEG ) ale lekceważona jest  składowa psychiczna ( psychologiczna ) i  zupełnie pomijana jest składowa duchowa. Poglądy, życie psychiczne  pacjenta  nie są ważne. Pacjent jest traktowany jako " wadliwie funkcjonujący układ ", a nie  jako podmiotu wchodzący w partnerski proces diagnostyczno - terapeutyczny.   

  Takie podejście metodologiczne wynika  również z  tych konceptów filozoficznych, wg których:  bądź  (1) świat ma charakter całkowicie materialny ( metafizyka epikurejska - materializm starożytny  oraz materializm nowożytny ), bądź   (2) człowiek jest niezależny od innych elementów przyrody i został niejako stworzony przez Stwórcę, który jest  zewnętrzny wobec świata.    

  Wydaje się nam,  że  dla  celów niniejszego referatu jest więc  konieczne dokonanie przeglądu konceptów metafizycznych.  Prezentację najbardziej znanych zapatrywań metafizycznych dokonamy głównie w oparciu o krótkie cytaty z podręczników wymienionych poniżej w liście piśmiennictwa.    

 

Najbardziej znane, koncepty metafizyczne które są pomocne dla  uzasadnienia działań medycyny holistycznej

 

Metafizyka Platona  

Metafizyka stoików  

Metafizyka Spinozy  

Systemowy obraz świata  (  Ervin  Laszlo  )   

Zasada Antropiczna - Wszechświat dokładnie dostrojony  w momencie powstawania ( stworzenia )

 

Koncepty metafizyczne, które wymagają dyskusji, jako że  często leżą o podstaw medyków

przekonanych iż  podejście holistyczne jest niepotrzebne

 

Metafizyka epikurejska ( materializm starożytny ) oraz materializm nowożytny 

Kartezjanizm

 

   

Metafizyka Platona  

 [ ".. w Platońskim obrazie Wszechświata rzeczywista,  stabilna i niezmienna jest dziedzina idei albo form.    Świat  doświadczenia potocznego stanowi iluzoryczną, przemijającą  i nieistotną sekwencję wydarzeń, które zachodzą w naturze nie będącej domeną realności, lecz przejawu....  

   Obie sfery rzeczywistości opisane są jako wieczne. Świat i idei jest podstawowy, to znaczy stanowi przyczynę wszystkiego, co się dzieje w świecie materialnym. Dynamika zaś  tego materialnego świata nie jest rezultatem jakiejkolwiek aktywności idealnej rzeczywistości, która nie zawiera żadnej  zmiany, ani innej formy działalności, lecz funkcjonowania pewnego czynnika, który ma zdolność tworzenia szczegółów, .. rodzaju   kopii   lub   namiastek   prawdziwej   realności i   umieszczania  ich   w   chaosie   zmysłowego,  materialnego świata.     

  Po jednej stronie mamy więc świat doskonałości, który tworzą niezmienne idee, świat zawierający znaczenia albo definicje rzeczy. Po drugiej — amorficzne, niespójne „coś", zdolne w pewnym stopniu do przyjmowania rozmaitych aspektów form.  Aby wyjaśnić sposób, w jaki obie te realności wchodzą w kontakt ze sobą, Platon wprowadził dodatkowy czynnik, istotę zwaną demiurgiem, zdolną do istnienia na granicy obu światów.  Demiurg usiłuje nakładać rozmaite formy na chaos materialnego świata .. aż do uzyskania w widzialnym świecie określonego porządku. Jednak świat ten nie jest w stanie wytrwać pod brzemieniem tych niezmiennych idei, toteż uczestniczy w nim jedynie w ograniczonych okresach. Stąd wynika konieczność nieustannej zmienności świata widzialnego, której rezultatem jest stały rozpad chwilowego porządku,  pochodzącego ze świata idei..."]   

Metafizyka stoików
 
["... Fundamentalne elementy stoickiego kosmosu to materia i rozum. Elementy te przenikają go na wskroś. Materia nie składa się z atomowych jednostek, lecz stanowi ciągłe amorficzne tworzywo przepojone racjonalną siłą, siłą nadającą mu określone właściwości. W myśl tej koncepcji przedmioty fizyczne są rozmaitymi stanami napięcia materii, zależnymi od sił racjonalnych, istniejących w całym wszechświecie. Dynamiczne właściwości tychże sił powodują wszystkie zachodzące zmiany.
Element racjonalny stanowi coś, co nazywa się czasami duszą świata, czasami racjonalnymi ziarnami zawartymi w nim, a niekiedy uniwersalnym rozumem czy Bogiem. Rozumieć należy przezeń moc kosmiczną, która organizuje i rządzi całym wszechświatem, znajdując się jednocześnie nie poza nim, lecz wewnątrz. Rozważana całościowo stanowi wiodącą zasadę świata, natomiast w jednostkowych przejawach jest racjonalnym elementem albo ziarnem obecnym wewnątrz każdej oddzielnej rzeczy, którą kieruje lub reguluje... 

Determinizm ....  jest   wynikiem istnienia kosmicznego celu, końcowego rezultatu, ku któremu zmierza uniwersalny rozum. Wszystko musi się dziać tak, jak się dzieje, ze względu na to, że wszelkie zdarzenia są rozumnie dyktowane przez wszechprzenikający rozum w zgodzie z jego racjonalnym celem. ... a więc żyjemy na najlepszym z możliwych światów ..." ] 

Metafizyka Spinozy   

[" .. Podstawowym założeniem Spinozy  jest,  iż  istnieje tylko jedna substancja, która stanowi podstawowy budulec wszechświata. Substancja ta musi istnieć sama przez się i musi być pierwotna w stosunku do wszelkich swoich atrybutów. Musi być nieskończona, istnieć samoistnie (nie być stworzona) i być przyczyną istnienia wszystkich innych bytów – czyli musi być wszechmocna. Nie może to być zatem nic poza Bogiem.    

Jeśli jednak jest to Bóg i Bóg jest jedyną substancją, to wobec tego wszystko, co istnieje, jest Bogiem w dosłownym znaczeniu. Jak głosi słynna jego propozycja nr 14: "Nie istnieje żadna substancja, która by nie była Bogiem" – a zatem, substancja tworząca cały istniejący Wszechświat i Bóg są całkowicie tożsame. Nie istnieje nic poza Bogiem,

a wszystko, co istnieje, jest częścią Boga, istnieje jakby w nim samym. Bóg jest tożsamy z przyrodą, naturą, materią i są to tylko różne nazwy dla tej samej podstawowej substancji.  

 

Spinoza dowodził, że substancja ta musi mieć charakter logiczny i racjonalny, a zatem wszystko, co się dzieje we wszechświecie, który jest tożsamy z substancją, musi również podlegać ściśle logicznym i racjonalnym prawom – jest więc też ściśle zdeterminowane.

Substancja ta, czy nazwać ją Bogiem, czy też naturą, była w systemie Spinozy siłą całkowicie bezosobową, aczkolwiek racjonalną, a dokładniej źródłem wszelkiej racjonalności....  

Spinoza uznał, że duch i materia są dwoma aspektami jednej substancji – jakby jednym przedmiotem, ale oglądanym z różnych perspektyw. .. Celem człowieka powinno być, zdaniem Spinozy,  zrozumienie ...   łączności  każdego  umysłu  z całą Naturą..."]     

Systemowy obraz świata - Ervin Laszlo   

["... System to zbiór elementów  sprzężonych ze sobą w taki sposób, że tworzą one pewną całość,  wyodrębniającą się w danym otoczeniu (3)   

 

•... rosnąca koordynacja tworów poprzednio względnie odosobnionych .. łączenie się jednostek w organizacje nadrzędne oraz postępujące doskonalenie funkcji. W miejsce wielości i chaosu przychodzi jedność i ład. Postępuje też rozwój złożonych jednostek, mniej licznych niż jednostki poprzednie, lecz zdolnych do doskonalszych zachowań...

•... Bez względu na to, poprzez jakie formy ewolucja miałaby się realizować, jest niepodobieństwem, by zaprzestała dążenia ku porządkowi i integracji, złożoności i zindywidualizowaniu. Pewien plan zatem istnieje, ale nie jest to plan powzięty z góry. Wytycza on główne szlaki, przypadek zaś wybiera jedną z alternatywnych dróg, na której plan zostanie zrealizowainy. Istnieje więc cel ale nie realizowany niewolniczo  i swoboda bez anarchii.. "] 

 

 

 

Zasada Antropiczna 

 

   We współczesnej filozofii przyrody znana jest od ćwierćwiecza  tzw. Zasada Antropicznej (5)  i  koncept  tzw. " wszechświata niezwykle precyzyjnie dostrojonego ".

   Wynika z niej przesłanka iż być może  Wszechświat niejako po  to zaistniał aby mógł pojawić się w nim człowiek. 

       Intuicyjnie można się zapoznać z  konceptem Zasady Antropicznej  przeglądająć ilustracje zamieszczone na innej naszej stronie, dostępnej tutaj Zamieszczamy tu tylko 

       mały fragment pobrany z w/w strony. 

    [ " ...  Gdyby konkretne wartości kilkunastu stałych fizycznych takich jak stała Plancka, szybkość światła  były o ułamek procenta inne to Wszechświat  mógłby mieć postać chaotycznej piany.   Co więcej,  aby mogło się  pojawić  życie biologiczne, a potem cały ciąg ewolucji organizmów żywych wiodący do świadomego człowieka musiały zaistnieć rozliczne dodatkowe zbiegi okoliczności.    Umiarkowane wahania temperatury na powierzchni naszej planety, często jedynie w przedziale < - 40 , 0,+ 40 > są  wynikiem  optymalnej odległości naszej planety od gwiazdy czyli Słońca. Niezbyt silna grawitacja (  masa naszej planety ), obfitość  wody, węgla, azotu i kilku innych " kluczowych pierwiastków "  były  warunkami zaistnienia tu reakcji fotosyntezy, RNA, DNA i białka,  czyli innymi słowy zaistnienia życia biologicznego.     Obecność  księżyca,  potrzebnego dla stabilizacji  osi obrotu Ziemi i   jądra Ziemi z  otaczającą  je warstwa płynnego żelaza, niezbędną  aby istniało pole magnetyczne i magnetosfera chroniąca nas przed promieniowaniem kosmicznym -  całość funkcjonowania biosfery naszego układu  planetarnego wydaje się być "cudownym zbiegiem okoliczności .." ]   

  

 

Przesłanki  wynikające ze w/w  konceptów metafizycznych, uzasadniające działania  medycyny  holistycznej.   

1.  Można metaforycznie powiedzieć, iż z  wielu różnych konceptów metafizycznych wynika, że człowiek jest  niejako " dzieckiem Wszechświata " . To dość

    dość  kontrowersyjne stwierdzenie można uzasadnić wybranymi, wymienionymi wyżej  konceptami metafizycznymi.

 

    a. Stwierdzenie takie jest wnioskiem z znanej we  we współczesnej filozofii przyrody koncepcja Zasady Antropicznej, a  zwłaszcza koncepcji  tzw. " wszechświata

        niezwykle precyzyjnie dostrojonego " 

    b. Przekonanie iż człowiek- mówiąc hasłowo - jest " dzieckiem Wrzechświata " jest uzasadnione także w świetle zapatrywań stoików  oraz zapatrywań Spinozy.

    

2.  Człowiek jest częścią większego systemu, który jest niezbędny dla jego istnienia.  Niezbędne  dla podtrzymywanie warunków do życia biologicznego jest

     istnienie  nie zaburzonej ekosfery, nie zatrutego środowiska, odpowiedniego składu atmosfery, gleby, składu i  ilości wody. Zachodzące wpływy  geofizyczne

     uświadamiają    do jakiego stopnia  człowiek jest " wtopiony " w  przyrodę i  całą  resztę świata.

     

 

3. Funkcjonowanie organizmu,  jest w dużej mierze wyznaczane  przez    fizyczne  parametry otaczającego świat. Nie  należy zapominać,

    że funkcjonowanie organizmu  jest  wyznaczane przez  działanie   4 systemów   sterujących  ( układ nerwowy, endokrynny, immunologiczny i cytokiny ).

    Te sterujące układy są jednak " nastawiane ", dostrajane przez parametry   fizyczne środowiska.:  

 

       

 

   (a) Tak dla przykładu osobny gruczoł wydzielania  dokrewnego, szyszynka,  odbiera dane o  zapadaniu zmroku i przygotowuje organizm do snu.           

 

   (b) Szyszynka bierze  udział również  w wyznaczania długofalowych cech  osobowości ( typ charakteru zależny  od pory roku urodzenia ), szyszynka będąc 

        wrażliwa na zmiany pola elektromagnetycznego razem z innymi szlakami nerwowymi ..  wyznacza poprzez układ   podwzgórze przysadka  dobowe zmiany

        rytmu czuwania i  odpoczynku.  

       

 

4. Procesy poznawcze realizowane przez korę nerwową umożliwiają szacowanie sytuacji  w otoczeniu człowieka. Człowiek,  prócz odczuć ze strony wnętrza ciała, stale

     monitoruje  także swoją  sytuację w  świecie zewnętrznym.  Ma to zasadnicze znaczenie dla poczucia  stresu i wyznaczania  nastroju, także 

    przewlekłej depresji. Zdrowie człowieka, zapobieganie chorobom   i skuteczne leczenie zależy więc  w znaczny sposób  od sytuacji osobistej w społeczeństwie,

     od  panującej kultury  socjologicznej i atmosfery kulturowej   oraz  kryzysów w biegu ścieżki   życiorysowej.  

 

  Aby uzasadnić, bardziej dobitnie  iż rzeczywiście możliwość skutecznego  oddziaływania  profilaktycznego   i  terapeutycznego zależy

   od uwzględniania  wpływów psychologicznych, kulturowych i socjalnych przytoczę   tu mały fragment  mojej  wcześniejszej publikacji (1)

 

[" ..     Człowiek,  prócz odczuć ze strony wnętrza ciała, stale monitoruje  także swoją  sytuację w  świecie zewnętrznym. Jeśli dostrzega zagrożenia dla zapewnienia  swoich elementarnych potrzeb takich jak pożywienie, miejsce bytowania, bądź zachodzi niebezpieczeństwo dotyczące nie tylko jego spraw bytowych ale i jego godności, poczucia wartości, wolności, możności realizacji swoich zamierzeń, ogólnie swojej przyszłości wtedy  odczuwa tzw. stres....

 

W piśmiennictwie dotyczącym  zależności  z zakresu psychologicznych uwarunkowań zdrowia i choroby wymienia się także następujące dwa mnemotechniczne, skrótowe hasła.:

 

    [ Spokój umysłu, pogoda ducha, radość i satysfakcja - >  sprzyja zdrowiu .   Ukrywana rozpacz, upokorzenie, odebrana wolność i nadzieja, brak akceptacji,  skrywany gniew, i nienawiść, zamaskowane przygnębienie  - >  sprzyja chorobie ... ]

      

Pobrano z witryny pt. " Holistic medicine dostępnej pod http://www.bodyandmind.co.za/merchant_nc.php?pid=873&step=4

 

   Co jest jednak tu istotne ! Człowiek odczuwa stres także wtedy  jeśli wymienione wyżej  zagrożenia,  bądź negatywne oddziaływania dotyczą osób mu  bliskich.  Możemy być pod wpływem znacznego stresu,  nie z powodu niepowodzeń własnych,  lecz z powodu nieszczęścia,  które spotkało osobę nam bliską .

 

   Więcej,  najbardziej dotkliwy stres wynika z odrzucenie  przez osobę bliską, ściślej przez osobę którą darzyliśmy przemożnymi uczuciami,  bądź która była dla nas ' znacząca ' . Podobnie, znaczny  stres powoduje  ' zniknięcia ' ( śmierć ) takiej osoby. Diana  Wojtkowiak po analizie  mierzalnego prostego parametru  jakim jest czas życia, w jednym  ze swoich  wcześniejszych, jakkolwiek nie opublikowanych  referatów stwierdził co  następuje .:  " W przypadku wystąpienia  poczucia odrzucenia, osamotnienia czy poczucia doznania ostatecznej straty, np. utraty partnera życiowego  -  następuje znaczne skrócenie czasu życia .

      W przypadku całkowitego zaangażowania się w jakąś sprawę np. w macierzyństwo, czy życiową misję następuje  z kolei przedłużenie czasu życia . Ilustrujemy to rysunkiem nr 2. 

 

 

Ten skrócony na skutek osamotnienia okres życia, to nie tylko wcześniejsza śmierć, ale często również nękające choroby. Przeciwnie w przypadku poczucia obowiązku zachodzi długa,  pełna funkcjonalność i niewystępowanie  chorób, tak aby niejako  móc sprostać

' wymaganiom misji '.

 

     Nasilony, zagrażający stres wywołuje reakcję autonomicznego układu nerwowego i odpowiedź hormonalną, która  mogą mieć drastyczny efekt sercowo-naczyniowy, z nagłą śmiercią włącznie. Efekt ten różni się od odpowiedzi na długotrwałą samotność i frustrację, wpływające głównie na system immunologiczny i zwiększające podatność na infekcje i nowotwory ...     Dla rozważań nad istotą   chorób jest  więc ważne aby uwzględnić, że choroba może rozpocząć się od  długotrwałego postrzegania złej struktury sytuacji zewnętrznej. ..]   

 

 Jeśli chcieć poszukiwać  przesłanek metafizycznych dla  postulatów uwzględniania stanu psychicznego pacjentów  to być  może należy rozpatrzyć  ponownie metafizykę Arystotelesa, który nawoływał do pracy nad tym aby posiąść dobre przymioty charakteru, tzw.  cnoty moralne, co jest u niego zgodne z konceptem naturalnego toku

 rozwoju ( przemian ) elementów świata. Zapewne chrześcijańskie ( nowo - testamentowe)  hasło " miłuj bliźniego swego jak siebie samego ":  jest także nawoływaniem do  uwzględniania psychologii człowieka.   

 

Medycyna holistyczna,  a  medycyna  " konwencjonalna " -  jakości  diagnostyki  i  leczenia.

   

   W świetle przeglądu  najbardziej przekonywujących " wizji świata " - oraz przedstawionych  wniosków,   wynikających z tych teorii metafizycznych, a dotyczących  możliwych  praktyk w zakresie diagnostyki i terapii nasuwa się wniosek iż poglądy i działania pewnego lekarza lub pewnej pielęgniarki  mają charakter  holistyczny  albo, ujmując to jakoś  zgrubnie " konwencjonalny". Wydaje się nam, iż w świetle przytoczonych wyżej argumentów tzw. myślenie konwencjonalne jest tzw. " myśleniem tunelowym " (  termin zaczerpnięty  z  tzw. medycyny behavioralnej, która jest  częścią  podejścia holistycznego - patrz wyżej ). Myślenie tunelowe to sposób rozumowania uwzględniający jedynie bardzo ograniczoną  ilość zjawisk. Efektywność " myślenia  tunelowego " ( odcinającego kontekst, pokrewne dziedziny, odległe asocjacje ) z natury rzeczy  jest zapewne mniej efektywne.  

 

Piśmiennictwo 

 

1. Popkin R.H .: Filozofia - najpopularniejszy podręcznik filozofii dla nie filozofów.

    Wydawnictwo Zysk i Spółka, Poznań 1994.

 

2. Ajdukiewicz K .: Zagadnienia i kierunki filozofii.

    Wydawnictwo Antyk - Fundacja Aletheia. Kęty - Warszawa  2004

 

3. Ervin Laszlo.: Systemowy obraz świata. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa

    1978

 

4. Barrow J.D, Tipler F.J., The Anthropic Cosmological Principle, Oxford University Press,

    1988  

 

5. Brodziak A, Wojtkowiak D,  Muc-Wierzgoń M, Ziółko E., Kwiatkowska A.:

    Współczesne rozumienie pojęć choroby i stanu zdrowia

     Ann. Acad. Med. Silesiensis, 2006, 60(3),248 - 258

 

6. Brodziak A, Wojtkowiak D, Muc-Wierzgoń M, Ziółko E, Kwiatkowska A.: Celowość

    sformułowania szybkiej, przesiewowej metody oceny stopnia toksyczność negatywnych

    wydarzeń i długotrwałego stresu.

    Ann. Acad. Med. Silesiensis, 2006, 60(3),241 -247 

 

 

Rysunek pobrano z witryny http://www.holistichealing.com/holistic-medicine.html

     

  

 

 

 

Lista publikacji naukowych głównego autora  witryny  patrz tutaj http://salve13.webpark.pl/listapublikacji.htm   

Inne istniejące witryny lub teksty dostępne zdalnie, które powstały z inspiracji

 wcześniejszych prac w/w  głównego autora websit'u .:       

1. The Internet Journal of World Health and Societal Politics  (ISSN 1540- 269X ) - A. Brodziak .: Mental Procedures Helping Search For Solution Of Societal Problems http://www.ispub.com/ostia/index.php?xmlFilePath=journals/ijwh/vol2n1/mental.xml  

2. Medical Science Monitor; Andrzej Brodziak .: Neurophysiology of the mental image http://www.medscimonit.com/medscimonit/modules.php?name=GetPDF&pg=2&idm=1786- 56k http://www.medscimonit.com/pub/vol_7/no_3/1786.pdf

3. Zapping - La immaginacion al ponder http://axxon.com.ar/zap/203/c-Zapping0203.htm http://www.neuronilla.com/pags/Noticias/Noticia.asp?id=255  

4. Inovations report - Mit E-Counselling gegen Depressionen http://www.innovations-report.de/html/berichte/medizin_gesundheit/bericht-20499.html   

Inne nasze witryny składające się na ' rozproszony website ' dotyczący zdalnego wspomagania nauczania:  

Psychologia, promocja zdrowia 

Filozofia przyrody - przegląd teorii starających się wyjaśnić " kosmologiczny sens istnienie ludzi " 

Wprowadzenie do nauk społecznych

Geofizyka, heliofizyka - wpływ na organizm człowieka

Strony sformułowane w języku angielskim

Fizjologia, neurofizjologia, działanie mózgu

Materiały ' narzędziowe ' pomocne dla realizowania zadań praktycznej medycyny klinicznej 

Metodologia badań naukowych. Teoria systemów. Technozofia ( autor witryny prof. Czesław CEMPEL ) 

Użyteczne witryny narzędziowe.: 
Sprawny słownik angielsko- polski i polsko angielski  http://www.dict.pl/plen  
Słownik Merriam-Webster, określający wymowę http://www.m-w.com/ 
Free Medical Books   http://www.freebooks4doctors.com/fb/english1.htm 
E-medicine - Instant access http://www.emedicine.com/med/topiclist.htm 
Inne książki fachowe, dostępne on-line http://biblioteka.slam.katowice.pl/e-book.htm 
Baza danych o publikacjach medycznych http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi 
Answers http://www.answers.com 
Medline Plus Trusted Health Information  http://medlineplus.gov/ 
Scientific American http://www.sciam.com/ 

 

 

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

Instytut Pielęgniarstwa Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nysie

"Collegium Medicum" im. Konrada Emila Blocha

ul. Ujejskiego 12,

48-300 Nysa 

 - adresy internetowe

http://www.pwsz.nysa.pl/index.php 

http://www.pwszn.webpark.pl/Pielegniarstwo.htm

andrzejbrodziak@wp.pl